DÜNYA KADIN ÇALIŞMALARI DERGİSİ

Adını Tarihe Yazdırmış Kadınlar

Yahşihanım NESİROVA — 2025-01-03

Bizim için her zaman değerli olan kadın, tarihin bütün sayfalarında kalıcı iz bırakmış, sevimli, cesur bir varlıktır. İlk çağlardan günümüze kadar sevgisi, sabrı, dayanıklılığı, azmi ve mükemmel düşüncesiyle insani değerlerin yaratılışında iz bırakan kadınlar, artık erkekler kadar sosyal ve siyasal faaliyetlerde de haklarından yararlanmaktalar. Makale, ünlü Türk araştırmacı, akademisyen, ilahiyatçı ve siyasetçi Bahriye Üçok'un "İslam Devletlerinde Türk Naibeler ve Kadın Hükumdarlar" başlıklı çalışması temelinde hazırlanmışdır. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi'nin ilk kadın akademisyeni, Ordu Milletvekili (1983-1987) ve Sosyal Demokrat Halk Partisi'nden parti meclisi üyesi (1987-1990) Bahriye Üçok 1971 yılında Millet Meclisi Senatosu üyeliğine seçilmiş ve 6 yıl senatör olarak görev yapmıştır. Yazar eserinde Müslüman dünyasının tanınmış kadın hükümdarları olmuş Delhi sultanı Raziye Sultan, Mısır sultanı Şecer ed-Dür, Kirman hükümdarı Kutluk Türkan Hatun ve diğerleri hakkında değerli tarihi bilgiler sunmaktadır. Yazarın taktim ettiği kadın, erkek hegemonyası altındaki Müslüman dünyasının en zıt dönemlerinde sahneye çıkabilmiş, sözünü ve fikirlerini cesurca, akıllıca ve cesaretle söyleyebilmiştir. Orduya kumandanlık yapabilecek güce sahip, askeri yetenekli kadın hükümdarlar tarafından yönetilen devletler İslam halifesi olarak tanınmış ve zamanının diğer büyük, kudretli devletleriyle ustaca siyaset yürütmüşlerdir. Söz konusu tarihi şahsiyetlerin maharetli siyasi becerileri ve yönetimleri sonucunda, yüzyıllar boyunca kadınlara yüklenen “köle” imajı yıkılmış, hatta bazı konularda erkeklerden daha üstün oldukları kanıtlanmıştır. Makalede 13. yüzyıldan itibaren kadın hükümdarların dünya sahnesindeki siyasi konumu ve ülkelerinin istikrarı için yaptıkları reformlarla ilgili yazarın ilginç görüşleri ve Orta Çağ Müslüman dünyasında kadın meselesi Bahriye Üçok'un bakış açısıyla anlatılmaya çalışılmıştır. Ayrıca, araştırma sürecinde konuyla ilgili olaylara tanıklık etmiş bazı yazarların anılarına ve tarih araştırmacılarının eserlerine de başvurulmuştur.

Evli Kadınlarda COVID-19 Pandemi Sürecinde Partner Şiddeti ve Depresyon Eğiliminin Değerlendirilmesi

Özlem ÇAĞAN — 2025-01-03

Aile içi şiddet, COVID-19 sürecinde tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de yaygınlaştı. Pandemi döneminde virüsten korunmak ve başkalarına bulaştırmamak için en güvenli önlem olarak evde izolasyon önerildi. Ancak herkesin kendini güvende hissetmesi gereken evler, şiddete maruz kalan kadınlar için oldukça riskli yerler haline geldi. Bu nedenle bu çalışma, Kovid-19 salgını sırasında Eskişehir ilindeki evli kadınlarda partner şiddeti ve depresyon eğilimini değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Kesitsel ve tanımlayıcı tipte olan bu çalışma, COVID-19 salgını sırasında 573 evli kadınla gerçekleştirildi. Örneklem grubuna Kadına Eş Şiddet Ölçeği ve Beck Depresyon Ölçeği uygulandı. Kadınların yaş ortalaması 39,7, ortalama evlilik süresi 12.7, eş yaşı ortalaması ise 43.1 idi. Kadınların yaşı, eğitim düzeyi, ekonomik düzeyi, partnerinin alkol kullanması, evliliğin nasıl başladığı, evlilik süresi ve salgının ilişkiye etkisinin şiddet puanlarını etkilediği belirlendi (p<0,05). Katılımcıların kadına yönelik eş şiddeti ölçeğinden aldıkları puan ortalaması 26.6, depresyon puanı ortalaması ise 9.1’di. Çalışmamızda kadının eşine şiddet puanları ile depresyon arasında anlamlı pozitif ilişki bulunmuştur.

Reporting of Violence against Women in Mainstream Media and Its Subsequent Effect in Formulating Public Opinion for Tougher Punishments (Case Study- Hyderabad Rape Case 2019)

Himani BINJOLA — 2025-01-03

Media in contemporary world is de facto source of news regarding crime taking place in society, its nature, severity and most importantly its perpetrators. Reporters and anchors communicate to public every minute detail of the crime generating not only public interest but also sympathy for victim and detest for criminal. It’s been observed that crimes of heinous nature are generally more highlighted by media and one taking part regularly. Also reports have shown that mostly rape or other sort of violence against women (VAW) is viewed as result of incompetence of government, police and that of justice system rather than of conditions in society as a whole . There are trenchant talk of harder punishments and vindictiveness but rarely of criminal reforms or societal reforms. In this scenario public isn’t left with much choice but to perceive criminal as threat to society and in want of tougher punishment for them. In the given study we have taken variable such as economic status, education level, gender, exposure to both new and conventional media etc. to decode public support for tougher punishments in violence against women and its dependence on coverage of the event by media (new and conventional). One of the objectives of the study is also to study is there’s difference in perception of crimes and punishment among audiences of new and conventional media?

Socıal Scıences Cıtatıon Index (SSCI) Kapsamında İşletme ve Yönetim Dergilerinde Yapılan “Kadın Yönetici” Temalı En Çok Atıf Alan Makalelerin İncelenmesi: Nitel Bir Araştırma

Suna KÖSE — 2025-01-03

Bu çalışmanın amacı, Web of Science (WoS) veri tabanında Social Sciences Citation Index (SSCI) kapsamında, işletme ve yönetim dergilerinde yer alan “kadın yönetici” temalı en çok atıf alan bilimsel yayınların incelenmesidir. Bu amaçla veri tabanında, “topic (konu)”, “article (makale)”, “Social Sciences Citation Index (SSCI)”, “management or business (yönetim veya işletme)” arama kriterleri belirlenerek “kadın yönetici” kavramının ingilizce çevirisi olan “women executives”,“female executives”, “female managers”, “women managers” anahtar kelimeleri ile tarama yapılmıştır. Tarama sonucunda, bu kriterlere uyan 477 makaleden en çok atıf alan ilk 25 makale, yayınladığı yıl, yayınlandığı dergi, aldığı atıf sayısı, derginin etki değeri, kullandığı araştırma türü, amacı, sonucu ve örneklem grub bilgisi ve en etkili yazar işbirlikleri ile anahtar kelimelere göre analiz edilmiştir. Analiz sonucunda elde edilen bulgulara göre, en fazla çalışmaların 1994 ve 2016 yılında kaleme alındığı, çalışmalar en fazla Amerika Birleşik Devletleri menşeili “Journal of Applied Psychology” ve “Academy of Management Journal” dergilerinde yer aldığı, en yüksek etki faktörüne sahip derginin ise Academy of Management Annals (22,2) olduğu, en çok nicel araştırma yöntemlerinin tercih edildiği, en fazla atıf sayısı 547 sayısı ile Heilman ve Okimoto (2007)’a ait olduğu tespit edilmiş olup çalışmaların amacı, örneklemi ve sonuçları hakkında genel bilgilere yer verilmiştir. Bununla birlikte, “cinsiyet”, “liderlik”, “cam uçurum” ve “kadın” kavramların en sık kullanılan ortak anahtar kelimeler olduğu, en fazla ortak çalışma yürüten yazarın ‘S. Alexander Haslam” olduğu, en etkili ülkelerin ise “İngiltere”, “Avusturya”, “ABD” olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bulgulardan hareketle, “kadın yönetici” olgusunun, işletme ve yönetim alan yazındaki gelişimine yönelik bir çerçeve oluşturmak amacıyla yapılan bu çalışmada konu ile ilgili yazılmış en çok atıf almış bilimsel yayınların genel bir profili oluşturulmuştur ve gelecek araştırmalar için ilgili araştırmacılara öneriler verilmiştir.

Ölü Doğum Yapan Kadınlara Yapılan Destekleyici Müdahaleler: Sistematik Derleme

Songül YANIK — 2025-01-03

Amaç: Ölü doğum kadınların duygusal ve fiziksel sağlığını olumsuz etkileyen önemli yaşam olaylarından biridir. Bu süreçte kadınlar, uygun destek ve müdahalelere ihtiyaç duymaktadır. Bu sistematik derlemenin amacı, ölü doğum yapan kadınlara yapılan müdahale çalışmalarının değerlendirilmesi, ihtiyacın saptanması ve alanda çalışanlara bu sonuçlarla ilişkin farkındalık yaratmaktır.

Yöntem: Literatür taraması ‘Google Scholar, PubMed, Scopus, Medline, Cohrane, DynaMed, Web of Science’ elektronik veri tabanları taranarak yapıldı. 2013-2023 yılları arasında yayınlanmış Türkçe ve İngilizce çalışmalar incelendi. Bu literatür taraması Kasım 2023-Mart 2024 ayları arasında gerçekleştirildi. Son on yılda yapılan tam metin elde edilen, İngilizce ve Türkçe dilinde yayınlanan ve 20 haftalık ve üstü gebelikte ölü doğum yapan kadınlara yapılan müdahale çalışmaları içeren yedi çalışma dâhil edildi. Çalışmalardan elde edilen sonuçlar PRISMA bildirimi kriterleri esas alınarak analiz edildi. Bu sistematik derleme için PROSPERO kaydı yapılmıştır.

Literatür Bulguları: Dâhil etme kriterlerine uyan 7 çalışmanın, üçü karma yöntem, üçü yarı deneysel çalışma ve biri randomize kontrollü çalışma özelliğindedir. Konuyla ilgili çalışmaların üçünün Hindistan’da, ikisi İran’da, ikisi Amerika Birleşik Devletleri’nde yapıldığı saptandı. Ölü doğum sonrası kadınlara, bilişsel temelli yoga, bilişsel temelli meditasyon, nefes egzersizleri gibi uygulamaların yer aldığı farkındalık temelli müdahale, çevrimiçi yoga uygulaması, psikolojik yas danışmanlığı ve ölü doğum sonrası hamile kalan kadınlara psikoeğitim müdahalelerini içeren destekleyici müdahalelerin uygulandığı tespit edilmiştir.

Sonuç: Ölü doğum yapan kadınlara yapılan müdahalelerin kadınların yaşadığı perinatal keder, anksiyete ve depresyon, kaygı gibi semptomları azaltmada etkili olabileceği belirlenmiştir. Ölü doğum sonrası yaşanan yasın ilk zamanlar daha yoğun olduğu, etkisinin nispeten zamanla azaldığı dikkate alınarak başlangıçta psikolojik yas danışmanlığı, uzun vadede yoga ve meditasyon gibi farkındalık temelli uygulamaların, kendi mahrem alanlarında çevrimiçi yoga, ölü doğumdan sonra tekrar gebe kalan kadınlara psikoeğitim müdahalesi uygulanması önerilmektedir. Bu uygulamaların hayata geçirilmesine ve araştırmalara devam edilmesine ihtiyaç vardır.

Zeytin Projesi ile (Kadın Çiftçiler Tarımsal Yeniliklerle Buluşuyor-2022) Anket Çalışması ve Veri Analizi ile Elde Edilen Kazanımların Değerlendirilmesi

Meltem AYAZ — 2025-01-03

Zeytincilik, Türkiye’de Doğu Anadolu ve İç Anadolu Bölgeleri dışındaki tüm bölgelerde yapılır. Ilıman iklim kuşağında yer alan Marmara, Ege ve Akdeniz bölgelerinde herkesin bir zeytin bahçesi olmasa bile bahçesi olan evlerde mutlaka bir tane zeytin ağacı vardır. Zeytinyağı da Türk mutfağının vazgeçilmez bir unsurudur. Çanakkale ili sahip olduğu tarihi ve kültürel değerleri, ekolojik faktörleri, eğitim, kültür ve turizm özellikleri olmakla birlikte tarımsal açıdan da ön plana çıkmaktadır. Çanakkale yöresi ayrıca Türkiye zeytinciliğindeki üretim payı, yeni tesis edilen zeytin bahçeleri, verim yüksekliği ve yöre zeytinyağlarının kaliteli olmasından dolayı önem arz etmektedir. Tüm bu nedenlerle Çanakkale ilinde yapılan zeytincilikten daha yüksek ve kalitede ürün alınması ve çiftçi kadınların sürece dâhil edilmesi ile birlikte, bölgede yapılan yetiştiriciliğin yeniden gözden geçirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. T.C Tarım Ve Orman Bakanlığı- Eğitim ve Yayın Dairesi Başkanlığının “2022 Yılı Kadın Çiftçiler Tarımsal Yenilikler İle Buluşuyor” Projeleri kapsamında Çanakkale İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ve İzmir Bornova Zeytincilik Araştırma Enstitüsü ile ortaklaşa yürütülen “Kadın Çiftçilerde Modern Zeytincilikte Yetiştirme Tekniklerinin Yaygınlaştırılması’’ projesi 2 aşamada gerçekleştirilmiştir. Proje 2021 ve 2022 yılları boyunca gerçekleştirilmiştir. Kadın çiftçilere zeytin yetiştiriciliğinde yeni tekniklerin duyurulması, bu tekniklerin kullanımının sağlanması ve ürün kalitesinin iyileştirilmesi yönünde enstitü uzmanları eğitimler vermişler, arazi koşullarında uygulamalar (demonstrasyon) yaptırmışlardır. Projenin başladığı Eylül ayında her 2 kuruluşun da beraber düzenlediği toplantıda bölgedeki zeytin üreticisi kadın çiftçiler ile modern yetiştiricilik uygulamaları hakkında bir çiftçi toplantısı düzenlenmiş ve eğitimler öncesi bır “Ön anket” çalışması yapılmıştır. Hayata geçirilen bu projeyle kadın çiftçilerin bilinç düzeyinin arttırılması ve geleneksel yöntemler yerine inovatif bir yaklaşımla modern üretim tekniklerini kullanmalarının sağlanması amaçlanmış ve bu konuyla ilgili eğitimler düzenlenmiştir. Eğitimler sonrası Mayıs ayında üreticilerle yapılan anket çalışmaları ile eğitimin etkinliği “son anket” ile değerlendirilmiştir. Sonuç olarak modern yenilikçi tekniklerin üretici düzeyindeki benimsenme durumu, kaliteli üretim, verimi arttırma, üretim maliyetlerini düşürme, gelir seviyelerindeki artış, sosyal yapıdaki etkileri değerlendirilerek, daha rantabl hale gelen zeytin yetiştiriciliğinin teşvik edilmesi planlanmıştır. Bu makalede bu anket çalışmaları ve getirdiği kazanımlar detaylı olarak irdelenecektir.