Amasya İl Merkezinde İkamet Eden Kadınların Meme Kanseri Riski ve Kendi Kendine Meme Muayenesi Yapma Davranışının Değerlendirilmesi
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.8431290Anahtar Kelimeler:
Ebe- Kadın- Kanser riski- Kendi kendine meme muayenesi- Meme kanseri- Sağlık davranışıÖzet
Amaç: Meme kanseri ülkemizde kadın kanserlerinin yaklaşık yarısını oluşturan önemli bir sağlık sorunu olmakla beraber erken dönemde tedavi edildiğinde sağ kalım oranı yüksek bir sağlık problemidir. Bu çalışmanın amacı, düşük sosyoekonomik gelişmişlik indekslerine sahip illerimizden Amasya’da, il merkezinde ikamet eden kadınların meme kanseri riski ve kendi kendine meme muayenesi yapma davranışlarının değerlendirilmesidir.
Materyal ve Metot: Çalışmamız tanımlayıcı niteliktedir ve Amasya il merkezinde 1 Mart– 1 Nisan 2022 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Katılımcılara, 6 soruluk sosyo-demografik özellikleri içeren tanımlayıcı “Kişisel Bilgi Formu”, 11 sorudan oluşan meme kanseri ve kendi kendine meme muayenesi (KKMM) konularındaki bilgi ve tutumlarını belirleyici “Soru Formu” ve 6 soruluk Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı, meme kanseri riski değerlendirme formu yüz yüze uygulanmıştır. Veriler SPSS paket programıyla analiz edilmiştir.
Bulgular: Çalışmamız 20 yaş ve üzeri 462 gönüllü kadın ile gerçekleştirildi. Kadınların yaş ortalamaları 28,30±10,81 ve beden kitle indeksi ortalamaları 23,70±4,43’tü. %56,96’sı KKMM konusunda kendini yeterli görürken, %31,7’si hiç KKMM yapmadığını belirtti. Katılımcıların %1,1 yüksek riskli ve %2,4’ünün en yüksek risk grubunda bulunduğu tespit edildi.
Sonuç: KKMM erken dönemde teşhis ve tedavi imkânı sağlaması açısından son derece kıymetli ve pratik bir yöntem olmasına rağmen uygulama oranı düşüktür. Yetişkinler için bilmenin ve eğitimin yanında davranış değişikliğini oluşturmak, sağlık davranışlarını yükseltebilmek daha yoğun multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. Ebeler, ulaştıkları tüm kadınların KKMM eğitim ve uygulamalarını geliştirmede ve Kanser Erken Teşhis Tarama ve Eğitim Merkezlerine yönlendirilmesinde etkin rol ve sorumluluk üstlenebilirler.
Referanslar
Aker, S., Öz, H., & Kaynar Tunçel, E. (2015). Samsun’da yaşayan kadınların meme kanseri erken tanı yöntemleri ile ilgili uygulamaları ve bu uygulamaları etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. J Breast Health, 11, 115-22. doi: 10.5152/tjbh.20
Akarsu, R. H., & Alsaç, S. Y. (2019). Hemşirelik öğrencilerinin kendi kendine meme muayenesini bilme ve uygulama durumlarının belirlenmesi. Bozok Tıp Dergisi, 9(3), 115-121.
Aslan, F. E., & Gürkan, A. (2007). Kadınlarda meme kanseri risk düzeyi. Meme Sağlığı Dergisi, 3, 63-68.
Ceyhan, B., ATAKIR, K., & Özevci, G. (2022). Türkiye’deki kadınların meme kanseri tarama yöntemlerine yönelik farkındalıklarının incelenmesi. Dünya Sağlık ve Tabiat Bilimleri Dergisi, 5(2), 123-133.
Ceylan, E. E., ÇELTEK, N. Y., & Demir, O. (2022). Üniversite öğrencilerinin meme kanseri ve kendi kendine meme muayenesi hakkında bilgi ve tutumları. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 14(2), 118-130.
Çiğdem, F., & Ersin, F. (2019). Kadınların sosyal destek ve öz etkililik algılarının meme kanseri erken tanı davranışlarına etkisi. Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 16(3), 183-190.
Değer, V. V. B. (2018). Üniversite öğrencilerin kendi kendine meme muayenesi bilgi düzeyleri. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 27(5), 343-351.
Elik, Z. (2006). Sağlık inanç modeli doğrultusunda verilen eğitimin kadınların kendi kendine meme muayenesi uygulamaları üzerine etkisi (Master's thesis, Kocaeli Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü).
Eroglu, C., Eryilmaz, M. A., Civcik, S., & Gurbuz, Z. (2010). Meme kanseri risk değerlendirmesi: 5000 Olgu. International Journal of Hematology & Oncology/UHOD: Uluslararasi Hematoloji Onkoloji Dergisi, 20(1).
Eroğlu, N., & Özkan, İ. (2021). Meme kanserli hastaların ailesel öykü varlığı ile kanser tanısı alma evresi arasındaki ilişki. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 30(3), 152-159.
Esen, E. S., Gelmez Taş, B., Öztürk, G. Z., & Evcik, D. T. (2020). 18 yaş ve üzeri kadınlarda meme kanseri risk düzeyinin belirlenmesi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi.
Global Cancer Observatory (2020). Cancer Today. Erişim: 09.04.2022. Eerişim adresi: https://gco.iarc.fr/today/online-analysis-map?v=2020&mode=ranking&mode_population=continents&population=900&populations=900&key=asr&sex=2&cancer=20&type=0&statistic=5&prevalence=0&population_group=0&ages_group%5B%5D=0&ages_group%5B%5D=17&nb_items=10&group_cancer=1&include_nmsc=0&include_nmsc_other=0&projection=natural-earth&color_palette=default&map_scale=quantile&map_nb_colors=5&continent=0&show_ranking=0&rotate=%255B10%252C0%255D
Gölbaşi, Z., Çetin, R., Kalkan, S., & Durmuş, T. (2010). Üniversite öğrencisi kızların meme kanseri ve kendi kendine meme muayenesi ile ilgili bilgi ve davranışları. Meme Sağlığı Dergisi, 6(2), 69-73.
Günay Aktaş, S. (2014). Türkiye'de kadinlarda meme kanseri nedeniyle ölüm: mekânsal dağilim ve şehirlerin sosyoekonomik gelişmişlik düzeyi ile ilişkisi. Journal of International Social Research, 7(29).
Harkness, E. F., Astley, S. M., & Evans, D. G. (2020). Risk-based breast cancer screening strategies in women. Best Practice & Research Clinical Obstetrics & Gynaecology, 65, 3-17.
Haydaroğlu, A., Dubova, S., Özsaran, Z., Bölükbaşı, Y., Yılmaz, R., & Kapkaç, M. (2005). Ege Üniversitesinde meme kanserleri: 3897 olgunun değerlendirilmesi. Meme Sağlığı Dergisi. 1(1).
Kartal, A., İnci, F. H., Koştu, N., & Çınar, İ. Ö. (2017). Kadınlara ev ortamında verilen bireysel eğitimin kendi kendine meme muayenesi uygulamasına yönelik sağlık inançlarına etkisi. Pamukkale Tıp Dergisi, 10(1), 7-13.
Kısa İ., Özkan, G., & Filiz, E. R. Meme tarama yöntemleri hakkında verilen videolu eğitimin ve yapılan takibin farkındalık düzeyine etkisi. Kesit Akademi Dergisi, 6(24), 67-77.
Mavi Aydoğdu, S. G., & Karapelit, Z. (2017). Ebelik öğrencilerinin kendi kendine meme muayenesi ile ilgili bilgi ve tutumlarının belirlenmesi. Androl. 19(3):78−85
Mermer, G., & Güzekin, Ö. (2021). Kadinlarda meme kanseri risk düzeyi ve tarama yöntemlerini kullanma durumu. Van Sağlık Bilimleri Dergisi, 14(1), 50-62. https://doi.org/10.52976/va nsaglik.779311.
Özçelik, E. K., & Seçginli, S. (2022). Ailesinde meme kanseri öyküsü olan kadınlarda meme kanseri tarama davranışları. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 31(3), 183-192
Pak, N., Eliş Yildiz, S. (2020). Kars/Sarikamiş ilçesinde yaşayan kadinlarin kendi kendine meme muayenesi hakkindaki sağlik inançlarinin incelenmesi. Ebelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(3), 151-157.
Parlar, S., Kaydul, N., & Ovayolu, N. (2005). Meme kanseri ve kendi kendine meme muayenesinin önemi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 8(1), 72-83.
Polat, E., & TAŞTEKİN, A. (2019). Hijyenik ped ambalajı üzerindeki kendi kendine meme muayenesi uyarılarının kız üniversite öğrencileri üzerindeki etkisinin incelenmesi. Kadın Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 5(1), 41-57.
Sağlık Bakanlığı, T. C. Türkiye Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Türkiye Kanser İstatistikleri, Ankara. 2021. Erişim: https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/kanserdb/istatistik/Turkiye_Kanser_Istatistikleri_2017.pdf
Sung, H., Ferlay, J., Siegel, R. L., Laversanne, M., Soerjomataram, I., Jemal, A., & Bray, F. (2021). Global cancer statistics 2020: GLOBOCAN estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries. CA: a cancer journal for clinicians, 71(3), 209-249.
Şen, S., & Başar, F. (2012). Kütahya bölgesinde yaşayan kadınların kendi kendine meme muayenesi ve meme kanseri ile ilgili bilgi düzeyleri. Meme Sağlığı Dergisi, 8(4), 185-190.
Taylan, S., & Çelik, G. K. (2020). Ailesel meme kanseri öyküsü olan ve olmayan kadınlarda meme kanseri tanılama davranışları. Cukurova Medical Journal, 45(4), 1467-1475.
T.C. Sağlık Bakanlığı (2015). Ulusal Aile Planlamasi Hizmet Rehberi, ISBN 975-590-043-8
Torre, L., Siegel, R., & Jemal, A. (2015). Global cancer facts & figures. Atlanta: American Cancer Society, 2.
Yılmaz, S., Nilüfer, E. M. R. E., & Aykota, M. R. (2020). Tıp fakültesi öğrencilerinin meme kanseri ve kendi kendine meme muayenesi ile ilgili bilgi ve tutumlarının değerlendirilmesi. Pamukkale Medical Journal, 13(2), 351-356.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 DÜNYA KADIN ÇALIŞMALARI DERGİSİ
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
