Avşarlar’da Doğum ile İlgili İnanç ve Uygulamaların Kültürler Arası Hemşirelik Bağlamında Değerlendirilmesi
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.8429732Anahtar Kelimeler:
Avşar Adetleri- Avşar Kültürü- Doğum- İnanç- Kültürlerarası HemşirelikÖzet
Giriş: Gebelik ve doğum geçmişten günümüze toplumların doğal bir süreç olarak kabul ettiği ve aileler için çok önemli bir hayat deneyimi olarak görülen bir durumdur. Doğumun, geçmişte kadınların yardım almadan veya tıbbi bilgisi olmayan kişilerin yardım ile yaptığı doğal bir olay olduğuna inanılmış ve doğumlar yaşanılan evlerde gerçekleştirilmiştir. Geleneksel toplumlarda, doğumla birlikte kadına duyulan saygı artmakta, kadının aile içerisinde ve özellikle toplumdaki yeri de güçlenmektedir. Avşar köylerinde doğumla ilgili inanç ve uygulamalar günümüzde de devam etmektedir. Yeni kuşaklar bir taraftan örf ve adetlere, gelenek ve göreneklere uymaya çalışırken diğer taraftan da tıbbı yöntemlere de başvurmaktadırlar. Doğumla ilgili inanç ve uygulamalar üç aşamada gelişmektedir. Bu aşamalar doğum öncesi, doğum esnası ve doğumdan sonraki inanç ve uygulamalar olarak karşımıza çıkmaktadır.
Amaç: Bu derlemenin amacı Avşar kültürüne ait doğumla ilgili inanç ve uygulamaları inceleyerek, güncel literatür bilgileri sunmak ve okuyuculara bu inanç biçimlerinin sosyal hayata ve sağlık alanına etkilerini kültürlerarası hemşirelik bağlamında sunmaktır.
Yöntem: Çalışmanın literatür taraması 26 Haziran-7 Temmuz 2023 tarihleri arasında yapılmıştır. Çalışma sırasında “Avşar Köyleri” VEYA “Avşar Kültürü” VEYA “Avşarlar” VEYA “Avşar Adetleri” VE ‘’Doğum’’ VE ‘’İnanç’’ VE “Hemşirelikte Kültür” anahtar kelimeleri ve bu kelimelerin İngilizce tercümeleri kullanılarak Google Akademik, PubMed, Sience Direct arama motorlarında taramalar yapılmıştır.
Literatür Bulguları: Geleneksel ve kültürel davranış ve inançlara insanlık tarihinde ve günümüzde her alanda özellikle sağlık alanında sıkça rastlanmaktadır. Sağlık alanında görülen bu uygulamalar; toplumların algıları, inançları ve kültürlerine göre şekillenmektedir. Dünya Sağlık Örgütü geleneksel tıpı; sağlıklı olmayı sağlama, bu durumu koruma, geliştirme ve tedavi etmeyi amaç edinen her türlü kültürel yaşayış biçimi ve uygulamaların bütünü olarak tanımlamaktadır.
Sonuç: Türk kültür tarihi incelendiğinde, gebelik kavramı ve lohusalık dönemi için çok farklı inançların ve uygulamaların bulunduğu görülmektedir. Bu uygulamalar eski dönemlerden gelen Türk halk inançlarına ve uygulamalarına dayanmaktadır. Bu alanda yapılan hemşirelik gözlemleri, günümüze kadar gelen uygulamaların halk sağlığına etkilerini incelemede önemli veriler sunmaktadır.
Referanslar
Akça, D., Gökçay, G., Yıldız, S. E., & Çevirme, A. (2021). Sağlık ile ilgili farklı bölümlerde öğrenim gören öğrencilerin doğal doğum hakkındaki görüşleri. Ebelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(2), 91-100.
Alan, S., Gokyildiz, S., Ozturk, M., Senesen, R. O., & Kadioglu, S. (2012). Traditional health practices in mountain, plain and seaside regions of Adana in Turkey. Indian Journal of Traditional Knowledge, 11(4), 593-601.
Apay, S. E., & Sakar, T. (2015). Üreme sağlığına farklı bir bakış: Osmanlı dönemi. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 5(2), 45-51.
Aslan, M. G. (2011). Kayseri İli Pnarbaşı İlçesindeki Avşar Köylerinde Türk Halk İnanışları, Yüksek Lisan Tezi, Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde
Bakan, A. B., & Yıldız, M. (2021). An investigation of the relationship between intercultural sensitivity and religious orientation among nurses. Journal of Religion and Health, 60, 178-187.
Cevirme, H., & Sayan, A. (2005). Al karası inanmaları ve bilim. Milli Folklor, 17, 67-2.
Çakır Koçak, Y. & Sevil, Ü. (2015). Kadın doğum kliniklerinde yatan hastalara kültürlerarası yaklaşım. Türkiye Klinikleri J Public Health Nurs-Special Topics, 1(3), 52-61.
Çakır Koçak, Y., Öztürk Can, H., & Soğukpınar, N. (2010). Geleneksel doğum uygulamaları ve doğum yardımcıları. E-Journal Of New World Sciences Academy (NWSA), 5(4), 1-6.
Çakır, A. (2022). Çatak, dokuzlar ve köfündere ağzı ile sarız ve yöresi Avşar ağzı arasında bazı biçimbirimsel koşutluklar:-mIş/-Ik,-(A) cAk/-IcI. Tehlikedeki Diller Dergisi, 12(21), 113-122.
Çalbayram, N., Gönenç, İ., & Topuz, N. (2019). Gebelik, doğum, lohusalık ve infertiliteye ilişkin geleneksel uygulamalar. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 6(2), 237-246.
Çevik, A., & Alan, S. (2020). Doğum sonu dönemde yapılan geleneksel uygulamalar. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 10(1), 14-22.
Çevirme, A., & Ertürk, Ö. (2021). Hemşirelik öğrencilerinde kültürlerarası duyarlılık ve sosyal karşılaştırma bağlamında kendilik algısı ilişkisi ve etkileyen faktörler. Uluslararası Hakemli Akademik Spor Sağlık ve Tıp Bilimleri Dergisi, 25, 572–578.
Dereli, D. (2016). Farklı iki kültürdeki kadınların gebelik, doğum, yenidoğan bakımına ilişkin geleneksel inanç ve uygulamalarının karşılaştırılması (Master's thesis, İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü).
Douglas, M. K., Pierce, J. U., Rosenkoetter, M., Pacquiao, D., Callister, L. C., Hattar-Pollara, M., ... & Purnell, L. (2011). Standards of practice for culturally competent nursing care: 2011 update. Journal of Transcultural Nursing, 22(4), 317-333.
Dünya Sağlık Örgütü. (2019). WHO global report on traditional and complementary medicine. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/312342/9789241515436-eng.pdf?sequence=1&isAllowed=y ET: 01.07.2023
Erkek, Z. Y., & Pasinlioğlu, T. (2016). Doğum ağrısında kullanılan tamamlayıcı tedavi yöntemleri. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 19(1).
Işık, M. T., Akçınar, M., & Kadıoğlu, S. (2010). Mersin ilinde gebelik, doğum ve loğusalık dönemlerinde anneye ve yenidoğana yönelik geleneksel uygulamalar. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1), 63-84.
İz, F. B., & Temel, A. B. (2009). Hemşirelikte kültürel yeterlik. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 17(17), 51-58.
Karatopuk, S., & Yarıcı, F. (2021). Kültürel değişikliklerin gebelik, doğum ve doğum sonu dönemlere etkisi. KTO Karatay Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(3), 147-157.
Kılavuz, M. (2017). Tamamlayıcı ve alternatif sağlık yaklaşımlarının gebelikte kullanımı (Master's thesis, İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü).
Kırcan, N. D., & Balkaya, N. A. (2021). Ebelerin Normal Doğum Eyleminde Dikey Pozisyonların Kullanımına İlişkin Görüş ve Uygulamaları: Türkiye’nin Batısından Kesitsel Bir Çalışma. Unika Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(2), 59-71.
Polat, B., & Aslan, M. G. (2019). Kayseri ve çevresinde yaşayan Avşarlarda doğumla ilgili inanışlar ve uygulamalar. Turkish Studies Soscial Sciences, 14(6), 3415-3431.
Rengi, O., & Polat, S. (2014). Sınıf öğretmenlerinin kültürel farklılık algıları ve kültürlerarası duyarlılıkları. Journal of World of Turks/Zeitschrift für die Welt der Türken, 6(3).
Selçuk, A. (2017). Anşa Bacılı Ocağı, Çizgi Kitabevi, Konya.
Serçekuş, P., & Isbir, G. G. (2012). Investigation of active birth method with evidence based practice. TAF Preventive Medicine Bulletin.
Sümer, F. (1991). Avşar. İslam Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. C. IV. s. 160-166.
Sümer, F. (1992). Oğuzlar (Türkmenler). İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları. s. 270-300.
Şirin, A., & Ünsal Atan, Ş. (2012). Kültürlerarası Hemşirelik. Ed: Seviğ Ü. Tanrıverdi G., Üreme Sağlığı ve Kültürlerarası Yaklaşım. İstanbul: İstanbul Tıp Kitabevi, 283-341.
Tanrıverdi, G. (2012). Kültürlerarası Hemşirelik Modelleri, Ed: Seviğ Ü. Tanrıverdi G., Kültürlerarası Hemşirelik, İstanbul Tıp Kitabevi, 1, 117-123.
Yalçın, H. (2012). Gebelik, doğum, lohusalık ve bebek bakımına ilişkin geleneksel uygulamalar (Karaman Örneği). Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 17(1), 19-31.
Yıldız, M., Aydin, M. A., Gökçay, G., Kizilarslan, V., & Yaman, U. (2023). The effect of intercultural sensitivity and ethnocentrism on health tourism awareness level in nurses: Analysis with machine learning approach. Archives of Psychiatric Nursing, 46, 40-50.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 DÜNYA KADIN ÇALIŞMALARI DERGİSİ
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
