Türkiye’de Kadın İşgücünün Kayıt Dışı İstihdamdaki Durumu

Abstract

Dünyanın gelişmekte ve gelişmiş olan birçok ülkesinin tersine Türkiye’de kadınların işgücüne katılmalarında gerekli başarı sağlanamamıştır. Toplum tarafından kadınlara atfedilen sorumlulukların, bakım hizmetleri ve ev işleri üzerinde yoğunlaşmasıyla beraber eve gelir sağlayan esas sorumlu kimsenin erkek olarak benimsenmesi kadınların işgücü piyasalarından uzaklaşmalarına ve ikinci işgücü olarak benimsenmesine sebep olmaktadır. Kadınlar siyasal, sosyal ve ekonomik hayata katılımda bulunmaları erkeklere göre durumları dezavantajlı olmaktadır. Son yıllarda dünyada kadın istihdamına gösterilen artış Türkiye’de aynı ölçüde gerçekleşmemiştir. İşgücüne kadınlar dahil olduklarında, düşük ücretli, niteliksiz, sosyal güvencesiz ve geçici işlerde istihdam edilmektedirler. Köyden kente göç ederek giden kadınların çoğu düşük vasıflı olduğundan sanayi ve hizmetlerde olan istihdam kapasitesinden istedikleri gibi yararlanamayarak, kayıt dışı istihdama yönelirler ve işgücü katılım oranı hızla düşüş göstermesine sebep olmuştur. Kadın eğitimsiz olduğundan tarımda ücretsiz aile işçisi olmak üzere istihdam edilen işgücü, bu eğitimsizliğinden dolayı şehirde çalışma olanağı bulamayacağından, ev kadını statüsü olacak veya kayıt dışı olarak iş hayatına başlamıştır. Sosyal güvencesi olmayan kadınların, kayıtlı istihdamları sağlanabilmesi için pozitif ayrımcılık içermekte olan korumacı uygulamalara tabi olmalıdırlar. Kayıt dışı istihdam bir yandan ülkelerin prim kayıplarına sebep olduğundan finansman sıkıntısı baş gösterirken diğer yandan kadınlar bakımından mühim hak kayıpları meydana getirmektedir. İşletmelerde kayıt dışı olarak en fazla çalıştırılan kadınların emeklerini gözardı etmeyerek, problemlerine ve ihtiyaçlarına ait çözümler bulunulması gerekmektedir. Türkiye’de kayıt dışı olarak çalışan kadınlar genellikle eğitimsiz olmalarının yanında ataerkil yapı, yoksulluk ve çocuk bakımı problemi v.b. gibi pek çok sebepten dolayı kayıt dışı biçiminde işgücüne katılmayı seçmektedirler. Bu kadınların çoğu tarımda mevsimlik geçici işçi ya da ücretsiz aile işçisi şeklinde çalışmakta, ev hizmetlisi ya da ev eksenli üretim yapmakta olduklarından çalışan kadın statülerinde kabul edilmedikleri görülmektedir. Bu istihdam biçimlerinde emeğin değersiz olmasından dolayı kadınlar kötü çalışma şartları altında ve düşük ücretli çalışmayı kabul ederek, hayatları boyunca karşılaşabilecekleri işsizlik sigortası, emekli aylığı, meslek hastalığı ve iş kazasında sağlanan yardımlar ile sosyal risklere karşı korunma gibi esas sosyal güvenlik haklarından kendi çalışmalarından dolayı faydalanamamaktadırlar. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de kayıt dışı çalışan kadınların durumlarına bakılarak, onları bağlı oldukları statülerden kurtarmak ve çalışma hayatında daha aktif olarak çalışmalarına yardımcı olmaktır. Çalışmada literatür taraması yapılmıştır.