Spivak’ın Madun Teorisi Bağlamında İbrahimî Dinler ve Feminizm

Özet

Bu çalışma, İbrahimî dinler olan Yahudilik, Hristiyanlık ve İslâmiyet’e mensup dindar kadınların dinî inanç ve geleneklerine feminist yaklaşımları bağlamında ortaya çıkan dindar feminizmlerin epistemolojik ve metodolojik zeminde post-kolonyal çalışmalardan madunlukla nasıl bir ilişki kurduklarına odaklanmaktadır. Feminist diskura dayanarak gerek gündelik ve sosyal gerekse de dinî yaşamları içinde bilinç düzeyinde sahiplenip deneyimledikleri yeni yaşam ve düşünüş biçimlerinin dayandığı teorik zemin, çalışmada Gayatri Chakravorty Spivak’a ait madun/madunluk kavramı ekseninde ele alınmıştır. Üç ilâhî dinin kendine özgü dinî gelenekleri içinde bulunan ve toplumsal cinsiyet eşitliğine aykırı olarak kadın karşıtı kabul edilen çeşitli normların, kutsal metinlerin ve değerlerin bu dinlere mensup feminist kadınlar tarafından ele alınış ve yorumlanışında feminizmin oynadığı analitik rol göz önünde bulundurularak, üç dindar feminizm için de nihai amacın dinlerinin toplumsal cinsiyet eşitliğine aykırı olmayan özünün/hakikatinin ortaya çıkarılması olduğu ortaya konmaya çalışılmıştır. Yahudi, Hristiyan ve İslâmî feminizmlerin sahip oldukları bu ortak teolojik amaca ulaşmak adına izledikleri yol ortaya koydukları akademik yazın faaliyetleri incelenerek açığa çıkarılmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda, üç dindar feminist diskur için de post-yapısalcı bir yaklaşım olan ve yine Spivak’ın özellikle yeni bir boyut kazandırarak feminist bir yöntem olarak kullanılmasını da istediği yapısökümün (deconstruction) metodolojik bir araç olarak oynadığı kritik rol açığa çıkarılmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda feminist bilincin dindar feministler nezdinde ait oldukları dinî geleneklerin kadına dair koydukları betimlemeler, sınırlar ve yargıların varlığına rağmen geleneklerinden tamamen vazgeçme eğilimi göstermemeyi tercih etmeleri ve hâlihazırda feminist bilinçleri ile dindar kadınlar olarak kalma niyetleri çalışmanın temel güzergâhlarından biri olmuştur. Araştırma sonucunda çalışma, postmodern dönemde ortaya çıkmış dindar feminizmlerin, kadının geçmişte ve günümüzdeki konumu üzerine yoğunlaştıkları ve bu bağlamda her üç feminizm için de kadının konumunun ne olduğu konusunda, post-kolonyal bir yaklaşım olan madun/luğu analitik bir ilmek olarak kullandıkları ve bir adım ötesi olan dinî geleneklerinin toplumsal cinsiyet eşitliğine uygun olduğunu ortaya koymak adına da yapısökümü metodolojik bir aygıt olarak kullandıkları tespit etmiştir.